Οφθαλμικός καταρράκτης-εγχείρηση καταρράκτη: Από το χειρουργείο καταρράκτη με ράμματα στην σύγχρονη ανώδυνη επέμβαση καταρράκτη μικροσκοπικής τομής.
1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ ΦΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΙ Ο ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ? (ΕΙΚ.1)
Εικ. 1
Το ανθρώπινο μάτι προσομοιάζει με φωτογραφική μηχανή που της οποίας οι ρυθμίσεις της γίνονται αυτόματα και με τεράστια ταχύτητα. Όπως στη φωτογραφική μηχανή απαιτείται η ακριβής εστίαση του φακού στο φιλμ για τη λήψη καθαρών φωτογραφιών, έτσι και στο μάτι μας απαιτείται ακριβής εστίαση ενός πολύ μικρού φακού, που ονομάζεται κρυσταλλοειδής φακός, στο «φωτογραφικό φιλμ» του ανθρώπινου οφθαλμού δηλαδή τον αμφιβληστροειδή. Ο κρυσταλλοειδής φακός του οφθαλμού μας έχει διάμετρο 8-10 χιλιοστά και βρίσκεται πίσω από την ίριδα, δηλαδή το τμήμα του οφθαλμού μας που δίνει το χαρακτηριστικό χρώμα στα μάτια. Ο κρυσταλλοειδής φακός αποτελείται από πρωτεΐνες και νερό. Αλλαγές στην σύσταση των πρωτεϊνών του φακού προκαλούν θόλωση του και κατά συνέπεια θάμβος οράσεως ή αλλιώς καταρράκτη.
2. ΠΟΤΕ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ; (ΕΙΚ.2)
Εικ. 2
Η πιο συνηθισμένη μορφή καταρράκτη σχετίζεται με την ηλικία και εμφανίζεται συνήθως μετά τα 55 έτη. Ωστόσο υπάρχουν μορφές καταρράκτη που εμφανίζονται σε πολύ νεότερη ηλικία οι οποίες μπορεί να οφείλονται σε λήψη φαρμάκων, τραυματισμό ή κληρονομικές ασθένειες.
3. ΠΟΙΑ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗ? (ΕΙΚ.3)
Εικ. 3
Αρχικά ο καταρράκτης μπορεί να προκαλέσει αλλαγή στους βαθμούς των γυαλιών, που σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να βοηθήσει στην κοντινή όραση. Δηλαδή ενώ προηγουμένως το άτομο χρειαζόταν γυαλιά για κοντά, τώρα μπορεί να διαβάζει χωρίς να είναι απαραίτητη η χρήση τους. Σύντομα όμως η όραση χειροτερεύει. Χαρακτηριστικά τα χρώματα «ξεθωριάζουν» και η νυχτερινή οδήγηση γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη με την όλο και μικρότερη ανοχή στους προβολείς των αντίθετα κινούμενων αυτοκινήτων. Όσο αυξάνεται ο βαθμός του καταρράκτη τόσο μειώνεται η όραση και κατά συνέπεια δυσκολεύονται οι καθημερινές δραστηριότητες.
4. ΠΩΣ ΘΕΡΑΠΕΥΕΤΑΙ Ο ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ;
5. ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗ? Ή ΑΛΛΙΩΣ «ΓΙΑΤΡΕ, ΕΙΝΑΙ ΩΡΙΜΟΣ Ο ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ?»
6. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΟΥ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟΥ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗ? Ή ΑΛΛΙΩΣ «ΓΙΑΤΡΕ, ΜΕ LASER ΘΑ ΓΙΝΕΙ Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ?» (ΕΙΚ.04,05)
Εικ. 4
Η ερώτηση αυτή προφανώς αναφέρονται στην σύγχρονο χειρουργείο καταρράκτη με υπερήχους ή αλλιώς στην φακοθρυψία η οποία αποτέλεσε επανάσταση στην θεραπεία του καταρράκτη και διαδόθηκε σε παγκόσμια κλίμακα τα τελευταία 25 χρόνια. Πρόκειται για την ίσως πιο επιτυχημένη χειρουργική επέμβαση στο ανθρώπινο σώμα. Με την τεχνική αυτή ο θολωμένος φακός σπάει (συνθλίβεται) με υπερήχους και αναρροφάται μέσα από μια μικροσκοπική τομή.
Εικ. 5
Η επέμβαση διαρκεί 20 εως 30 λεπτά, γίνεται μόνο με τοπική αναισθησία (κολλύρια), είναι ανώδυνη και δεν απαιτεί την χρήση ραμμάτων. Η επέμβαση τελειώνει με την είσοδο ενός τεχνητού μικροσκοπικού φακού (ενδοφακός). Ο ασθενής δεν παραμένει στην κλινική και επανέρχεται στις δραστηριότητές του σε μερικές ημέρες χρησιμοποιώντας όμως κολλύρια για μερικές εβδομάδες. Αυστηροί περιορισμοί δραστηριοτήτων όπως η απαγόρευση του« σκυψίματος» ή άρσεις μικρού βάρους, δεν ισχύουν μετά από αυτή την επέμβαση, ωστόσο πρέπει ο ασθενής να μην «τρίβει» το μάτι του και να μην ρίχνει νερό για μερικές ημέρες.
Εικ. 6
Η ενδοπεριφακική και η έξωπεριφακική αποτελούν παλαιότερες επίπονες χειρουργικές τεχνικές καταρράκτη, με χρήση ραμμάτων και καθυστερημένη αποκατάσταση της όρασης . Χρησιμοποιούνται πλέον ελάχιστα σήμερα, μόνο σε παραμελημένες περιπτώσεις όπου η φακοθρυψία δεν μπορεί να εφαρμοστεί. Τα τελευταία χρόνια μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει μια νέα τεχνική αφαίρεσης του καταρράκτη η οποία βασίζεται στη χρήση ενός ταχύτατου Laser του femtosecond Cataract Laser (06). Πρόκειται για μια πολλά υποσχόμενη τεχνική η οποία ξεκίνησε την τελευταία 5ετία, με υψηλό ακόμη κόστος για το μέσο ασθενή.femtosecond Cataract Laser
7. ΦΑΚΟΙ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗ (ΕΙΚ. 7)
Στην επέμβαση του καταρράκτη μετά την αφαίρεση του θολωμένου φακού του οφθαλμού ακολουθεί η τοποθέτηση (εμφύτευση) ενός τεχνητού φακού (ενδοφακού). Υπάρχουν πολλές εταιρείες κατασκευής τέτοιων φακών. Οι φακοί αυτοί δεν χρειάζονται αντικατάσταση και παραμένουν εφ όρου ζωής. Ο εξειδικευμένος οφθαλμίατρος είναι αρμόδιος να συμβουλέψει ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενούς σχετικά με το είδος του φακού που θα εμφυτευτεί.
Έτσι μετά την επέμβαση καταρράκτη είναι δυνατόν:
Εικ. 7
α) Να υπερτερεί η όραση μόνο σε κοντινή ή μόνο σε μακρινή απόσταση. Για τις υπόλοιπες αποστάσεις κρίνεται απαραίτητη η χρήση γυαλιών.
β) Να εφαρμοστεί η τεχνική monovision. Σ αυτήν ο ένας οφθαλμός (επικρατών) ρυθμίζεται ώστε να έχει άριστη μακρινή όραση ενώ ο έτερος (μη επικρατών) ρυθμίζεται με το φακό ώστε να έχουμε ικανοποιητική κοντινή όραση. Συνεπώς το ένα μάτι βλέπει καλύτερα μακριά και άλλο μάτι καλύτερα κοντά, οπότε στο συνδυασμό τους (διόφθαλμη όραση) το άτομο στο μεγαλύτερο ποσοστό του χρόνου του δεν χρειάζεται γυαλιά.
γ) Να εμφυτευθούν πολυεστιακοί ενδοφαοί που εξασφαλίζουν καθαρή όραση σε όλες τις αποστάσεις χωρίς την χρήση γυαλιών. Πρόκειται για πολύ εξελιγμένους ενδοφακούς που λειτουργούν με τη λογική των πολυεστιακών γυαλιών.
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλη έρευνα για τους προσαρμοστικούς ενδοφακούς .Πρόκειται για φακούς που μιμούνται την λειτουργία του φυσιολογικού ματιού και εστιάζουν αυτόματα στην απόσταση που πέφτει το βλέμμα. Αν και είναι αντικείμενο μεγάλης έρευνα , δεν έχουν εφαρμοστεί ακόμα σε μεγάλο ποσοστό στην κλινική πράξη.