Διάθλαση ονομάζεται η αλλαγή (εκτροπή) της πορείας του φωτός όταν περνάει από ένα διαφανές αντικείμενο, στην προκειμένη περίπτωση τον οφθαλμό μας. Το φαινόμενο της διάθλασης είναι απαραίτητο για την όρασή μας. Αυτή είναι εφικτή όταν οι εισερχόμενες στον οφθαλμό μας ακτίνες του φωτός από παράλληλες συγκλίνουν και συγκεντρώνονται (εστιάζουν) στο κέντρο της όρασής μας, σε ένα σημείο του αμφιβληστροειδούς που λέγεται ωχρά κηλίδα.
Εικ. 1
Μόνο στην περίπτωση αυτή η όραση είναι φυσιολογική ή αλλιώς λέμε ότι ένας άνθρωπος είναι εμμέτρωπας. (Εικ. 1). Αν οι ακτίνες δεν συγκεντρώνονται ακριβώς στην ωχρά κηλίδα τότε έχουμε μειωμένη όραση ή όπως λέγεται Διαθλαστική ανωμαλία. Οι κυριότερες διαθλαστικές ανωμαλίες είναι η Μυωπία, η Υπερμετρωπία και ο Αστιγματισμός.
– Στην Μυωπία (Myopia) οι ακτίνες συγκεντρώνονται σε ένα σημείο μπροστά από την ωχρά κηλίδα, δηλαδή το μάτι μας συγκεντρώνει (εκτρέπει) τις ακτίνες του φωτός με μεγαλύτερη δύναμη. Για το λόγο αυτό η μυωπία διορθώνεται με γυαλιά που έχουν αρνητικούς φακούς (φακούς που αφαιρούν δύναμη από τον οφθαλμό). Οι μύωπες δυσκολεύονται στην μακρινή όραση. (Εικ. 1)
Εικ. 2
– Στην Υπερμετρωπία (Hyperopia) οι ακτίνες συγκεντρώνονται πίσω από την ωχρά κηλίδα, δηλαδή το μάτι μας συγκεντρώνει (εκτρέπει) τις ακτίνες του φωτός με μικρότερη δύναμη. Για το λόγο αυτό η υπερμετρωπία διορθώνεται με γυαλιά που έχουν θετικούς φακούς (φακούς που προσθέτουν δύναμη στο μάτι μας). Οι υπερμέτρωπες δυσκολεύονται κυρίως στην κοντινή όραση. (Εικ. 1).
– Στον Αστιγματισμό (Astigmatism) οι ακτίνες δεν συγκεντρώνονται σε ένα αλλά σε πολλαπλά σημεία μπροστά ή πίσω από την ωχρά. (Μυωπικός ή Υπερμετρωπικός Αστιγματισμός αντίστοιχα). Οι άνθρωποι με αστιγματισμό διακρίνουν με ασάφεια τα περιγράμματα των αντικειμένων και δυσκολεύονται στην ανάγνωση αριθμών. (Εικ. 2).
Διόρθωση των Διαθλαστικών Ανωμαλιών με Laser (Διαθλαστική Χειρουργική)
Το «λέιζερ ματιών» όπως κοινά αναφέρεται, δηλαδή το Laser μυωπίας και αστιγματισμού αλλά και το Laser υπερμετρωπίας έχουν ευρύτατα διαδοθεί τα τελευταία 15 χρόνια με έναν ολοένα αυξανόμενο αριθμό ατόμων να ζητούν να απαλλαγούν από τα γυαλιά τους. Από το 1983 που διενεργήθηκε η πρώτη επέμβαση διόρθωσης μυωπίας με PRK (βλ παρακάτω) έως σήμερα, έχουν πραγματοποιηθεί εκατομμύρια επεμβάσεις διόρθωσης μυωπίας, αστιγματισμού και υπερμετρωπίας.
Σημαντικός σταθμός στην ιστορία της Διαθλαστικής Χειρουργικής αποτέλεσε η παρουσίαση από τον καθηγητή Παλλήκαρη το 1990 της επέμβασης LASIK (βλ. παρακάτω), που έχει επικρατήσει σε παγκοσμίως και αποτελεί ίσως την δημοφιλέστερη επέμβαση διαθλαστικής χειρουργικής στις μέρες μας. Όμως όπως και για κάθε άλλη διαδεδομένη επέμβαση, έτσι και για τις επεμβάσεις Laser μυωπίας υπάρχει μεγάλη παραπληροφόρηση, η οποία ξεκινά από τις απλές συζητήσεις και παρανοήσεις των ενδιαφερόμενων ατόμων και καταλήγει ως το διαδίκτυο.
Στη συνέχεια γίνεται προσπάθεια να απαντηθούν μερικές απλές ερωτήσεις που πολλές φορές προκαλούν σύγχυση στα ενδιαφερόμενα άτομα και αποτελούν καθημερινά αντικείμενο συζήτησης στο ιατρείο.
1. ΠΟΙΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ;
Δυο μεγάλες κατηγορίες επεμβάσεων υπάρχουν:
Α) Η επέμβαση PRK ή όπως λέγεται απλοποιημένα η «παλαιότερη» μέθοδος. Σε αυτήν τη μέθοδο το λέιζερ διόρθωσης εφαρμόζεται απευθείας στην επιφάνεια του οφθαλμού αφού προηγουμένως αφαιρεθεί το επιφανειακό στρώμα (επιθήλιο) του διαφανούς κεντρικού μέρους του οφθαλμού μας (κερατοειδής). Η αφαίρεση του επιθηλίου του κερατοειδούς γίνεται με διάφορους τρόπους:
- Με διάλυμα αλκοόλης που εφαρμόζεται πάνω στον κερατοειδή. Πρόκειται για την πιο διαδεδομένη και πιο παλιά μέθοδο αφαίρεσης του επιθηλίου.
- Με ένα ειδικό βουρτσάκι, και τότε μιλάμε για Palbrush PRK (Εικ. 3)
Εικ. 3
- Με ένα ειδικό Laser το οποίο αφαιρεί το επιθήλιο και είναι διαφορετικό από αυτό που διορθώνει στη συνέχεια τη μυωπία ή αστιγματισμό. Σ’αυτή την περίπτωση μιλάμε για το ASLA – PRK ή Transepithelial-PRK (Εικ.4).
Εικ. 4
Β) Η επέμβαση LASIK (LASIK μυωπίας, LASIK αστιγματισμού, LASIK υπερμετρωπίας) ή όπως λέγεται η «νεότερη» μέθοδος. Σε αυτήν την μέθοδο το λέιζερ μυωπίας ή άλλης διαθλαστικής ανωμαλίας δεν εφαρμόζεται απ ευθείας στην επιφάνεια του οφθαλμού αλλά προηγείται ένα πολύ λεπτό επιφανειακό κόψιμο, «ξεφλούδισμα» στην κεντρική περιοχή του κερατοειδούς. Στην συνέχεια αυτή η πολύ λεπτή «φλούδα», που ονομάζεται «κρημνός», ανασηκώνεται και μετά την εφαρμογή του λέιζερ διόρθωσης της μυωπίας επανατοποθετείται στην αρχική της θέση. (Εικ.5)
Εικ. 5
Το LASIK υποδιαιρείται σε απλό LASIK, στο οποίο το επιφανειακό κόψιμο γίνεται με ένα πολύ μικρό μικρομαχαιρίδιο και στο femto-LASIK στο οποίο το επιφανειακό κόψιμο γίνεται με ένα δεύτερο λέιζερ, το femtosecond λέιζερ (Εικ. 6).
Εικ. 6
2. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΜΕΘΟΔΟΣ;
Και οι δύο μέθοδοι (PRK και LASIK) είναι ασφαλείς όταν χρησιμοποιούνται σε ενδεδειγμένες περιπτώσεις και οδηγούν σε άριστα αποτελέσματα . Η απόφαση για την εφαρμογή της μιας ή της άλλης μεθόδου εξαρτάται από την μορφολογία του ματιού καθώς και πλήθος παραγόντων που αξιολογεί ο εξειδικευμένος οφθαλμίατρος. Εφόσον πρόκειται για τη μέθοδο LASIK, το femto-LASIK φαίνεται να υπερτερεί του απλού LASIK στις περισσότερες περιπτώσεις.
3. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΗΛΙΚΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΝΩ ΤΗΝ ΕΠΕΜΒΑΣΗ;
Ο κατάλληλος χρόνος για να γίνουν οι επεμβάσεις διόρθωσης με Laser στον οφθαλμό είναι μετά τη συμπλήρωση των 20 ετών με την προϋπόθεση ότι οι βαθμοί της μυωπίας ή του αστιγματισμού είναι σταθεροί για 2 χρόνια, δηλαδή δεν υπάρχει απόκλιση πάνω από 0,75 βαθμούς από μέτρηση σε μέτρηση. Απόκλιση μέχρι και 0,75 βαθμούς μέσα στη διετία, ιδιαίτερα όταν συνυπάρχει και αστιγματισμός, δεν επηρεάζει την απόφασή μας για το χειρουργείο. Στις γυναίκες η μυωπίας και ο αστιγματισμός σταθεροποιείται νωρίτερα από τους άντρες.
4. ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΝΑ ΑΥΞΗΘΕΙ ΞΑΝΑ Η ΜΥΩΠΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΗΛΙΚΙΑΚΟ ΟΡΙΟ?
Περιπτώσεις αύξησης της μυωπίας μετά την ηλικία των 20 ετών και με σταθερούς βαθμούς στην τελευταία διετία είναι σπάνιες και οφείλονται συνήθως σε παθολογικές καταστάσεις. Επίσης, υπάρχει και το φαινόμενο της ψευδούς αύξησης της μυωπίας ή του αστιγματισμού που οφείλεται σε λανθασμένη διόρθωση στα γυαλιά ή συχνότερα σε παρατεταμένη χρήση φακών επαφής.
5. ΘΑ ΜΗΔΕΝΙΣΤΕΙ Η ΜΥΩΠΙΑ ΚΑΙ Ο ΑΣΤΙΓΜΑΤΙΣΜΟΣ;
Με τις σύγχρονες μεθόδους καταφέρνουμε να εξαλείψουμε την μυωπία και τον αστιγματισμό. Σε υψηλές μυωπίες υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να παραμείνει μικρό ποσοστό μυωπίας το οποίο στις περισσότερες περιπτώσεις δεν επηρεάζει την ευκρινή όραση.
6. ΘΑ ΕΧΩ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ;
Φυσιολογικά, κατά την εγκυμοσύνη παρατηρείται μια παροδική αύξηση της μυωπίας,που συνήθως υποχωρεί μερικούς μήνες μετά τον τοκετό. Γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε επεμβάσεις διόρθωσης μυωπίας ή αστιγματισμού επίσης βιώνουν αυτή την παροδική αύξηση. Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι οι επεμβάσεις αυτές δε πρέπει να διενεργούνται σε γυναίκες σκέφτονται να τεκνοποιήσουν τους επόμενους 3 μήνες, καθώς και 3 μήνες μετά τον τοκετό.
7. ΠΩΣ ΘΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΩ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ;
Για τον υπολογισμό του συνολικού κόστους πρέπει να συνυπολογίσουν τα εξής:
α. Το κόστος των προεγχειρητικών εξετάσεων και επισκέψεων
β. Το κόστος του χειρουργείου ( αμοιβή ιατρού και κλινικής)
γ. Το κόστος των μετεγχειρητικών εξετάσεων και επισκέψεων
δ. Το κόστος των φαρμάκων
Τα τελευταία χρόνια με την μείωση των τιμών από τα οφθαλμολογικά κέντρα το συνολικό κόστος για μια επέμβαση διόρθωσης μυωπίας ,αστιγματισμού ή υπερμετρωπίας δεν ξεπερνά το συνολικό κόστος των γυαλιών και των φακών με το οποίο θα επιβαρυνόταν το άτομο για τα επόμενα 3 – 4 χρόνια.
8. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ;
Όπως σε κάθε χειρουργική επέμβαση έτσι και στις επεμβάσεις διόρθωσης με λέιζερ στον οφθαλμό υπάρχουν επιπλοκές. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι επιπλοκές αυτές σχετίζονται με την λανθασμένη επιλογή υποψηφίων για τις διορθωτικές αυτές επεμβάσεις. Ο εξειδικευμένος οφθαλμίατρος είναι αυτός που θα αποφασίσει αν είστε κατάλληλος/η ή όχι για μια διαθαλστική επέμβαση καθώς επίσης και για την πλέον ενδεδειγμένη μέθοδο. Γενικότερα πρέπει να τονιστεί ότι οι επιπλοκές είναι σπάνιες και οπωσδήποτε πολύ σπανιότερες από τις επιπλοκές που συμβαίνουν στους χρήστες φακών επαφής.
9. ΜΠΟΡΟΥΝ ΟΛΑ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΜΥΩΠΙΑ, ΥΠΕΡΜΕΤΡΩΠΙΑ Ή ΑΣΤΙΓΜΑΤΙΣΜΟ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ LASER;
10. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΛΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΛΛΗΛΑ ΝΑ ΔΙΟΡΘΩΣΟΥΝ ΤΗ ΜΥΩΠΙΑ, ΥΠΕΡΜΕΤΡΩΠΙΑ Ή ΤΟΝ ΑΣΤΙΓΜΑΤΙΣΜΟ ΜΕ LASER?
Σήμερα πλέον υπάρχουν λύσεις, όταν δεν είναι εφικτή η διόρθωση με Laser.Πρόκειται για επεμβάσεις οι οποίες δεν πραγματοποιούνται στην επιφάνεια (κερατοειδής) αλλά στον φακό του οφθαλμού (κρυσταλλοειδής φακός).
A. Clear Lens Extraction. Πρόκειται για αντικατάσταση του φακού του οφθαλμού (κρυσταλλοειδής φακός) με έναν τεχνητό μικροσκοπικό φακό (ενδοφακός). Η επιλογή του ενδοφακού που μπορεί να είναι πολυεστιακός ή απλός εξαρτάται από τις ανάγκες του ασθενούς. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται κυρίως σε υπερμέτρωπες και άτομα ηλικίας άνω των 35 ετών.
Β. Ένθεση ICL φακού. Πρόκειται για την προσθήκη στον οφθαλμό ενός μικροσκοπικού τεχνητού φακού χωρίς προηγουμένως να αφαιρεθεί ο κρυσταλοειδής φακός. Δηλαδή ένας φακός, όπως ο φακός επαφής, τοποθετείται και μένει μόνιμα μέσα στον οφθαλμό. Εφαρμόζεται κυρίως σε μύωπες και νεότερα άτομα.
Τα άτομα που σκέφτονται να απαλλαγούν από τους φακών επαφής ή τα γυαλιά θα πρέπει να συμβουλεύονται τον εξειδικευμένο οφθαλμίατρο σχετικά με όλες τις παραμέτρους των επεμβάσεων διόρθωσης, μυωπίας αστιγματισμού και υπερμετρωπίας.
11. ΝΑ ΠΡΟΤΙΜΗΣΩ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΜΕΘΟΔΟ ΔΙΟΡΘΩΣΗΣ ΤΗΣ ΜΥΩΠΙΑΣ ΜΕ ΣΤΑΓΟΝΕΣ ;
Τον τελευταίο καιρό γίνεται πολύς λόγος για την νέα μέθοδο διόρθωσης της μυωπίας με σταγόνες. Πρόκειται για μια θεραπεία που αρχικά χρησιμοποιήθηκε για την αντιμετώπιση παθολογικών καταστάσεων στον οφθαλμό όπως ο κερατόκωνος. Πολύ πρόσφατα η παλιότερη αυτή θεραπεία τροποποιήθηκε και άρχισε να εφαρμόζεται για τη μείωση της μυωπίας. Στην Ελλάδα εφαρμόζεται από ένα μόνο κέντρο ενώ αντίστοιχα μικρή είναι η εμπειρία αυτής της μεθόδου και στο εξωτερικό. Αποτελεί αντικείμενο αντιπαραθέσεων μεταξύ ειδικών και δεν είναι αποδεκτή από την Ελληνική Εταιρεία Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής (https://www.hsioirs.org/index.php/el/job). Θα πρέπει να τονιστεί ότι όσο και αν ακούγεται ελκυστικός αυτός ο τρόπος διόρθωσης, δεν είναι μια διαδικασία που υπερτερεί των επεμβάσεων για τη διόρθωση της μυωπίας, τα αποτελέσματα της δεν έχουν δοκιμαστεί στο χρόνο και δεν είναι άμοιρη επιπλοκών.
12. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΕΡΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΤΟ ΣΤΡΑΤΟ & ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΣΩΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ;
Η απόφαση για την επιλογή της μεθόδου (PRK ή LASIK) του Διαθλαστικού χειρουργείου δεν σχετίζεται άμεσα από τη φύση της εργασίας. Συνεπώς δεν υπάρχει περισσότερο ή λιγότερο ενδεδειγμένη μέθοδος για το προσωπικό της Αστυνομίας και των λοιπών Σωμάτων Ασφαλείας αλλά η απόφαση για την επιλογή της μεθόδου σχετίζεται με τη μορφολογία και τα χαρακτηριστικά του κάθε ασθενούς.
13. ΠΟΙΑ ΕΠΟΧΗ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΕΡΗ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΝΩ ΤΗΝ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ;
Υπάρχει μια λανθασμένη άποψη σχετικά την πιο ενδεδειγμένη εποχή για την διενέργεια οφθαλμολογικών επεμβάσεων Laser . Πολύ πιστεύουν πως το καλοκαίρι είναι απαγορευτικό για αυτές τις επεμβάσεις. Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει κάποιος τέτοιος περιορισμός. Αυτό όμως που θα πρέπει να γνωρίζουν τα άτομα που σκέφτονται να υποβληθούν σε Laser μυωπίας, είναι ότι θα πρέπει να φορούν γυαλιά ηλίου σε εξωτερικούς χώρους, τόσο το χειμώνα όσο και το καλοκαίρι, το πρώτο διάστημα μετά την επέμβαση.
14. ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΤΑΞΙΔΕΨΩ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΩΣ ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΕΜΒΑΣΗ;
15. ΠΟΤΕ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΓΥΜΝΑΣΤΩ;
Γενικότερα, την πρώτη εβδομάδα μετά την επέμβαση συνιστάται μόνο πολύ ήπια σωματική δραστηριότητα. Μετά την πρώτη εβδομάδα από την επέμβαση , δεν υπάρχει κανένας περιορισμός για το PRK, ενώ περισσότερη προσοχή απαιτείται για το LASIK. Ο εξειδικευμένος οφθαλμίατρος θα σας συμβουλέψει πότε θα μπορείτε να επιστρέψετε κανονικά στις αθλητικές σας δραστηριότητες.